จำนวนไม้ แถว ตะกอ ในการทอ 19 ไม้ แถว ตะกอ
ประเภทของลวดลาย ลายหลัก 1 ลาย
-หงส์ถะลาม
ลายประกอบ 7 ลาย
-นกกุมม้า -ขอไล่(ขอสร้อย) -ขอไล่(ขอบ่ฮู้แล้ว)
-นกฮ่วมต้น -นาค -นกเกลียว(นกถ้อย)
– เครื่อง (กาบ,สะเปา,นกสร้อย)
ชนิดของลาย ลายดั้งเดิม
ลักษณะการทอ จก
แหล่งกำเนิดลวดลาย บ้านคุ้ม และบ้านนาทะเล ตำบลชัยจุมพล และตำบลใกล้เคียง
อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์
อายุของลวดลาย (พ.ศ.2547) 80-110 ปี
วัสดุที่ใช้ในการทอ ไหม,ฝ้ายปั่นมือ,ฝ้ายโรงงาน,ฝ้ายเกลียว
สีที่ใช้ เคมี
ประวัติคสามเป็นมาของลวดลาย ลายหงส์ถะลาม คือลายหงส์กลางหรือหงส์เครือกลาง คำว่า “ถะลาม”ความหมายของล้าน นา มีความหมายว่า พอดี กำลังงามอยู่ในระหว่างไล่เลี่ย จวน หรือปานกลาง ดังนั้นคำว่า “ลายหงส์ถะลาม”จึง หมายถึง ลายหงส์ทีมีขนาดกำลงัพอดี ลายหงส์ถะลาม ชาวบ้านและผู้ทอจกจะเรียกหงส์ละลาม หงส์ทะลาม หรือหงส์ชะลาม ซึ่งเสียงดังกล่าว เมื่อเขียนเป็นคำอ่านออกมา”ลายหงส์ทะลาม” หงส์ชะลาม และหรือหงส์ละลาม จึงไม่มีความหมายแปลไม่ได้ถ้าหากว่าเขียนเป็น”หงส์ถะลาม”จะได้ควมหมายว่า”กำลังงามพอดี”ซึ่งตรงกับรูปแบบและลักษณะของลวดลายที่ทอเป็นผ้าจกจริงๆ ลายหงส์เครือกลางจะมีล่ยหลัก 1 ลาย และลายประกอบ 7 ลาย ลายประกอบจะมีมากกว่านี้หรือน้อยกว่าก็ได้ แต่ต้องไม่ลืมสีที่เป็นเอกลักษณ์ของผ้าทอจกตีนซิ่นอุตรดิตถ์
ประโยชน์ใช้สอย ใช้จกเป็นตียซิ่นต่อกับตัวซิ่น โดยเฉพาะซิ่นมุขส่วนซิ่นชนิดอื่น ๆ ไม่ใคร่นิยม ในปัจจุบันนี้ลายหงส์เครือกลางผู้ทอมักจะนำไปพัฒนาจกเป็นลวดลายสำหรับทำหมอน ทำเสื้อ ซึ่งในอดีตจะไม่นำไปใช้ทำผลิตภัณฑ์อื่นๆ เราะลวดลายของผลิตภัณฑ์แต่ละอย่างจะมีลายเฉพาะของผลิตภัณฑ์ ชนิดนั้นๆ เองไม่ใช่เปรอะเหมือนอย่างในปัจจุบัน
ผู้เขียน นางสาวถนอมศรี มณีรัตน์
e-mail : mymelody_cp@msn.com
ดาวน์โหลดลายทอลายใหม่ จก1